Chú thích Trại hủy diệt Treblinka

Ghi chú

  1. ↑ Theo Yitzhak Arad thì người này có tên Jacob Wiernik.[4]
  2. ↑ Người ta thường đề cập đến Treblinka như một trại hủy diệt, dù trong đó có một bộ phận là trại lao động (Treblinka I).
  3. ↑ Hiwi là một từ tiếng Đức viết tắt của Hilfswilligen, có nghĩa "hỗ trợ tự nguyện". Thuật ngữ này được sử dụng để mô tả những cảnh sát hỗ trợ (auxiliary police) gia nhập từ những trại tù binh chiến tranh Liên Xô nhằm hỗ trợ cho Đức Quốc xã,[10]
  4. ↑ Wehrmacht là từ tiếng Đức, tạm dịch "Lực lượng Vệ quốc". Đây là tên gọi của lực lượng vũ trang Đức giai đoạn 1935-1945.
  5. ↑ Vùng lãnh thổ bao gồm Ba Lan và Ukraina được Adolf Hitler chạm khắc nên sau khi Đức Quốc xã xâm chiếm thành công Ba Lan và một phần Liên bang Xô Viết.
  6. ↑ Chiến dịch này được đặt theo tên của Reinhard Heydrich, người tiền nhiệm của Himmler tại chức vụ đứng đầu Cơ quan An ninh Trung ương Đế chế (RSHA). Heydrich bị các thành viên thuộc lực lượng kháng chiến Séc bắn vào ngày 27 tháng 5 năm 1942 và chết vài ngày sau.[26]
  7. ↑ Cả ba trại Reinhard (Bełżec, Sobibór và Treblinka) đều được xây dựng trong các khu rừng ở vùng nông thôn thuộc lãnh thổ General Government nhằm che giấu sự tồn tại và ngụy trang hoàn toàn như là một địa điểm quá cảnh để trục xuất người sang phía Đông.
  8. ↑ Theodor Van Eupen được thăng lên chức chỉ huy Treblinka I vào khoảng giữa năm 1941, điều này chỉ ra trại bắt đầu đi vào hoạt động từ thời điểm đó.[46]
  9. ↑ Lapanka là từ tiếng Ba Lan, tạm dịch: "bao vây", đề cập đến việc quân Đức thực hiện bắt giữ những thường dân không phải là người Đức bị phục kích một cách ngẫu nhiên.[52]
  10. ↑ Yankel (Jankiel) Wiernik trong cuốn sách A Year in Treblinka (1945) của mình sắp xếp theo một thứ tự khác; với trại 1 là nơi tiếp nhận tù nhân, và địa điểm hành quyết bằng khí độc (nơi ông làm việc) là trại 2.[54]
  11. ↑ ß, đọc là Eszett hay scharfes s trong tiếng Đức, gần tương đương với ss.
  12. ↑ Deutsche Reichsbahn (Đường sắt Đế chế Đức[85] hay Đường sắt Đế quốc Đức,[86][87]) là mạng lưới đường sắt quốc gia Đức được tạo thành từ những tuyến đường sắt của các quốc gia riêng lẻ thuộc Đế quốc Đức sau khi chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc.
  13. ↑ Thuật ngữ durchgeschleust (tạm dịch: xử lý) dùng để mô tả việc tiêu diệt người Do Thái ở các vùng lãnh thổ chiếm đóng phía Đông. Nó xuất hiện trong Bản báo cáo Korherr[117] theo yêu cầu của Heinrich Himmler, người phản đối dùng từ Sonderbehandlung (đối xử đặc biệt) được sử dụng từ năm 1939 (sau bức điện ngày 20 tháng 9 năm 1939 của Heydrich gửi đến Gestapo).[118]
  14. ↑ Miếng vải biểu tượng được may gắn vào trang phục mặc ngoài của người Do Thái. Nó là dấu hiệu đặc trưng để nhận biết ra người Do Thái ở những nơi công cộng tại những thời điểm nhất định ở một số nước.
  15. ↑ Những người sống sót sau này nhớ đến ông với cái tên "Bác sĩ Lecher",[101] hay "Leichert".[124]
  16. ↑ Con số 200 được các nhà sử học Ba Lan và bảo tàng trại Treblinka chấp nhận. Còn Holocaust Encyclopedia thay vào đó liệt kê con số khác là 300 người.[47]
  17. ↑ Sau khi Taigman qua đời vào khoảng 27 tháng 7 năm 2012,[135] Willenberg trở thành người sống sót cuối cùng.[18]
  18. ↑ Hai tháng sau cũng đã có một cuộc nổi dậy khác ở Sobibór,[137] tiếp đến là tại Auschwitz-Birkenau vào ngày 7 tháng 10 năm 1944.[138]
  19. ↑ Một loại bệnh tâm thần xảy ra khi mà một ai đó cảm thấy sai lầm, tội lỗi vì đã vượt qua được một biến cố đau thương nào đó còn những người khác thì không.
  20. ↑ Nơi chốn của những người tử đạo, tiếng Anh "Place of martyrology" là một cách dịch vay mượn từ cụm từ tiếng Ba Lan phổ biến "Miejsce Martyrologii Żydów" được Đạo luật Quốc hội giới thiệu vào ngày 2 tháng 7 năm 1947 tại Warsaw.[173]
  21. ↑ Dịch từ tiếng Ba Lan: Buổi ra mắt chính thức của đài tưởng niệm diễn ra vào ngày 10 tháng 5 năm 1964. Khi đó tên của Lăng mộ của Đấu tranh và Tử đạo được giới thiệu. Sự kiện có 30.000 người tham dự. ... Bản gốc: "Oficjalne odsłonięcie pomnika odbyło się 10 maja 1964 r. Przyjęto wtedy nazwę tego miejsca – 'Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Treblince'. W wydarzeniu tym uczestniczyło ok. 30 tys. osób. ... Odsłonięcia dokonał wicemarszałek Sejmu PRL – Zenon Kliszko. Wśród zebranych byli więźniowie Treblinki II: Jankiel Wiernik z Izraela, Richard Glazar z Czechosłowacji, Berl Duszkiewicz z Francji i Zenon Gołaszewski z Polski."[20]
  22. ↑ Người trông coi và giám đốc đầu tiên của bảo tàng trại Treblinka là Tadeusz Kiryluk, người có gốc Wólka Okrąglik.[176]
  23. ↑ Thông cáo Armia Krajowa được Polish Underground State (Chính quyền Bí mật Ba Lan) xuất bản qua báo Biuletyn Informacyjny (BI) thay mặt cho Chính phủ Ba Lan lưu vong ở Luân Đôn. Đây là xuất bản phẩm được đọc nhiều nhất của chính quyền bí mật trên vùng lãnh thổ Ba Lan chiếm đóng.[192]
  24. ↑ Chỉ những người đi truy lùng các cựu thành viên của Đức Quốc xã liên quan tới Holocaust.
  25. ↑ Các phiên tòa xét xử tội ác của Đức Quốc xã ở Treblinka được đi trước bởi phiên tòa Frankfurt am Main xử SS-Scharführer Josef Hirtreiter vào năm 1951, người bị buộc tội đồng lõa trong việc hành quyết các nạn nhân bằng khí độc tại Trung tâm An tử Hadamar. Quá trình điều tra sâu thêm đã tiết lộ ông từng giám sát các tù nhân cởi đồ và tự tay giết hại nhiều trẻ em (Xem thêm: Phiên tòa Hirtreiter).[200]
  26. ↑ Rudolf Emmerich và Willi Klinzman là hai người Đức bản xứ làm việc tại nhà ga Treblinka sau khi các phòng hơi ngạt đi vào hoạt động. Vai trò của họ là chỉ dẫn cho các đoàn tàu Holocaust tiến vào trại tử thần.[120]
  27. ↑ Xem những lời chứng thực tại tòa của Ząbecki ở Düsseldorf.[207]

Nguồn trích dẫn

  1. 1 2 3 4 5 Webb & Lisciotto 2007.
  2. ↑ Arad 1987, tr. 37.
  3. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 125.
  4. ↑ Arad 1987, tr. 209.
  5. 1 2 3 4 5 6 Wiernik 1945.
  6. 1 2 Roca, Xavier (2010). “Comparative Efficacy of the Extermination Methods in Auschwitz and Operation Reinhard” (PDF). Equip Revista HMiC (Història Moderna i Contemporània) (University of Barcelona) 8. p. 204 (4/15 in current document). 
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 114.
  8. 1 2 Huttenbach, Henry R. (1991). “The Romani Porajmos: The Nazi Genocide of Europe's Gypsies”. Nationalities Papers: The Journal of Nationalism and Ethnicity (Routledge): 380–381. doi:10.1080/00905999108408209. 
  9. 1 2 3 Berenbaum, Michael. “Treblinka”. Encyclopedia Britannica. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc. 
  10. 1 2 Browning, Christopher. Ordinary Men: Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland. New York: HarperCollins. tr. 52, 77, 79, 80. ISBN 978-0-06-099506-5. 
  11. 1 2 Maranda, Michał (2002). “Więźniowie obozu zagłady w Treblince” (PDF). Nazistowskie Obozy Zagłady. Opis i próba analizy zjawiska (bằng tiếng Ba Lan). Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych. tr. 160–161. OCLC 52658491. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2013.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  12. 1 2 3 4 Cywiński 2013, Treblinka.
  13. ↑ Stone, Dan (Spring–Summer 2001). “The Sonderkommando Photographs”. Jewish Social Studies (Indiana University Press) 7 (3): 132. doi:10.1353/jss.2001.0017. 
  14. 1 2 3 4 Rees 2005, BBC.
  15. 1 2 Weinfeld 2013, tr. 43.
  16. 1 2 3 4 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 110.
  17. 1 2 Śląski, Jerzy (1990). VII. Pod Gwiazdą Dawida [Under the Star of David] (PDF). Polska Walcząca, Vol. IV: Solidarni (bằng tiếng Ba Lan) (PAX, Warsaw). tr. 8–9. ISBN 83-01-04946-4. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2013.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  18. 1 2 3 Easton, Adam (ngày 4 tháng 8 năm 2013), Treblinka survivor recalls suffering and resistance, BBC News, Treblinka, Poland 
  19. ↑ Grossman 1946, tr. 405.
  20. 1 2 3 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 122.
  21. 1 2 Memorial Museums.org (2013). “Treblinka Museum of Struggle and Martyrdom”. Remembrance. Portal to European Sites of Remembrance. Truy cập ngày 14 tháng 9 năm 2013. 
  22. 1 2 3 Kopówka, Edward (ngày 4 tháng 2 năm 2010). “The Memorial”. Treblinka. Nigdy wiecej, Siedlce 2002, pp. 5–54. Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince. Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach [Museum of Struggle and Martyrdom at Treblinka. Division of the Regional Museum in Siedlce]. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2013. 
  23. ↑ Isaiah Trunk (2006). Establishment of the Ghetto. Łódź Ghetto: A History (Indiana University Press). tr. 9–10. ISBN 0253347556. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2014. 
  24. ↑ Friedman, Philip (tháng 1 năm 1954). “The Jewish Ghettos of the Nazi Era”. Jewish Social Studies (Indiana University Press) 16 (1): 76 – qua JSTOR. 
  25. ↑ Gerlach, Christian (tháng 12 năm 1998). “The Wannsee Conference, the Fate of German Jews, and Hitler's Decision in Principle to Exterminate All European Jews”. Journal of Modern History (Chicago: University of Chicago) 70 (4): 811–812. 
  26. ↑ Arad 1987, tr. 20,31.
  27. ↑ CFCA (2013). “Holocaust”. The Coordination Forum for Countering Antisemitism. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2013. From diary of Reich Propaganda Minister Joseph Goebbels, dated ngày 12 tháng 12 năm 1941. 
  28. 1 2 Yad Vashem (2013). “Aktion Reinhard” (PDF). Shoah Resource Center, The International School for Holocaust Studies. tr. 1–2. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2015. 
  29. ↑ Golden, Juliet (January–February 2003). “Remembering Chelmno”. Archaeology (Archaeological Institute of America) 56 (1): 50. 
  30. ↑ Yad Vashem (2013). “Chelmno” (PDF). Holocaust. Shoah Resource Center. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2013. 
  31. 1 2 Arad, Yitzhak (1984), “Operation Reinhard: Extermination Camps of Belzec, Sobibor and Treblinka” (PDF), Yad Vashem Studies XVI, tr. 205–239 (12–25 of 30 in current document), Internet Archive: direct download, 108 KB. 
  32. ↑ Grossman 1946, tr. 388.
  33. ↑ Fischel, Jack R. (ngày 17 tháng 7 năm 2010). Historical Dictionary of the Holocaust. Scarecrow Press. tr. 99. ISBN 978-0-8108-7485-5. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2013. 
  34. ↑ Levy 2002, tr. 684,686.
  35. ↑ Burleigh, Michael (1991). “Racism as Social Policy: the Nazi Euthanasia Program, 1939–1945”. Ethnic and Racial Studies (Routledge) 14 (4): 458. doi:10.1080/01419870.1991.9993722. 
  36. ↑ Evans 2008, tr. 306.
  37. 1 2 3 4 5 Holocaust Encyclopedia (ngày 10 tháng 6 năm 2013). “Treblinka”. United States Holocaust Memorial Museum. Bản gốc (Internet Archive) lưu trữ ngày 3 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2013. 
  38. 1 2 3 Arad 1987, tr. 247.
  39. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 35.
  40. 1 2 United States Department of Justice 1994: Appendix 3: 144.
  41. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 76.
  42. ↑ Einwohner, Rachael L. (tháng 11 năm 2003). “Opportunity, Honor, and Action in the Warsaw Ghetto Uprising of 1943”. American Journal of Sociology (The University of Chicago Press) 109 (3): 657. doi:10.1086/379528. 
  43. ↑ Friedman, Philip (tháng 1 năm 1954). “The Jewish Ghettos of the Nazi Era”. Jewish Social Studies (Indiana University Press) 16 (1): 85. 
  44. ↑ Webb, Chris (ngày 4 tháng 9 năm 2006). “Mapping Treblinka”. Treblinka Camp History. Death Camps.org. Truy cập ngày 12 tháng 8 năm 2013. 
  45. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 405.
  46. ↑ Kopówka, Edward; Rytel-Andrianik, Paweł (2011), “Treblinka II – Obóz zagłady” [Monograph, chapt. 3: Treblinka II Death Camp] (PDF file, direct download 20.2 MB), Dam im imię na wieki [I will give them an everlasting name. Isaiah 56:5] (bằng tiếng Ba Lan) (Drohiczyńskie Towarzystwo Naukowe [The Drohiczyn Scientific Society]): 37–39, 42, 54, 60, ISBN 978-83-7257-496-1, truy cập ngày 9 tháng 9 năm 2013, with list of Catholic rescuers of Jews imprisoned at Treblinka, selected testimonies, bibliography, alphabetical indexes, photographs, English language summaries, and forewords by Holocaust scholars.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  47. 1 2 3 4 5 6 7 8 Holocaust Encyclopedia (ngày 10 tháng 6 năm 2013). “Treblinka: Chronology”. United States Holocaust Memorial Museum. Bản gốc (Internet Archive) lưu trữ ngày 5 tháng 6 năm 2012. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2013. Deportations from Theresienstadt and Bulgarian-occupied territory among others. 
  48. 1 2 3 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 36.
  49. 1 2 3 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 35-57.
  50. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 368–369,380.
  51. ↑ Crowe, David (2008). The Holocaust: Roots, History, and Aftermath. Westview Press. tr. 247. ISBN 0-7867-3242-3. 
  52. ↑ Ron Jeffery, "Red Runs the Vistula", Nevron Associates Publ., Manurewa, Auckland, New Zealand, 1985.
  53. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 44,74.
  54. ↑ Wiernik 1945, chapt. 10.
  55. 1 2 3 4 5 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 77, chapt. 3:1.
  56. ↑ Evans 2008, tr. 289.
  57. ↑ Władysław Piecyk, Wanda Wierzchowska (ed.) (ngày 18 tháng 5 năm 2006). Treblinka II. Nadbużanskim Szlakiem. Wybór publikacji o regionie (Biblioteka Regionalna Sokołowskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego). ISBN 83-906213-1-2. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2013. 
  58. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 78, section 2.
  59. 1 2 3 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 79–80.
  60. ↑ National Archives (2014), Aerial Photos, Washington, D.C., Made available at the Mapping Treblinka webpage by ARC. 
  61. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 80, section 3.
  62. 1 2 3 4 Ministry of State Security of Ukraine (ngày 2 tháng 4 năm 1948), Testimony of Aleksandr Yeger, The Nizkor Project, truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2013, Excerpt from report of interrogation. 
  63. ↑ Levy 2002, tr. 714–715.
  64. 1 2 3 4 5 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 100.
  65. 1 2 3 4 5 6 Klee 1988, tr. 246.
  66. ↑ Various authors (ngày 23 tháng 9 năm 2006). “The Treblinka Perpetrators”. An overview of the German and Austrian SS and Police Staff. Aktion Reinhard Camps ARC. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2013. Sources: Arad, Donat, Glazar, Klee, Sereny, Willenberg et al. 
  67. ↑ Arad 1987, tr. 122, 194.
  68. 1 2 3 4 5 6 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 82.
  69. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 89.
  70. 1 2 3 4 5 6 Smith 2010: excerpt.
  71. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 83.
  72. 1 2 3 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 84.
  73. 1 2 3 4 Webb, Chris (ngày 27 tháng 8 năm 2006). “Treblinka Camp History”. Encyclopaedia of The Holocaust. ARC. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2013. 
  74. ↑ Grossman 1946, tr. 379.
  75. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 81.
  76. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 94.
  77. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 92.
  78. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 98.
  79. 1 2 Holocaust Encyclopedia (ngày 10 tháng 6 năm 2013). “Warsaw Ghetto Uprising”. US Holocaust Memorial Museum. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 25 tháng 8 năm 2013. 
  80. ↑ Court of Assizes 1965, excerpts.
  81. 1 2 3 Friedländer 2009, tr. 432.
  82. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 96–100.
  83. ↑ Holocaust Encyclopedia (ngày 11 tháng 5 năm 2012). “Deportations to Killing Centers”. Holocaust History. United States Holocaust Memorial Museum. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2013. 
  84. 1 2 3 Lanzmann, Claude (1985). Shoah (film, internal link) (Para-documentary film). France. Featuring secretly videotaped home interview trên YouTube with SS-Unterscharführer (Corporal) Franz Suchomel who served at Treblinka; as well as other interviews. 
  85. ↑ Zeller, Thomas (2007). Driving Germany: The Landscape of the German Autobahn, 1930–1970, Bergbahn Books, p. 51. ISBN 978-1-84545-309-1
  86. ↑ Germany's Economy, Currency and Finance: A Study Addressed by Order of the German Government to the Committees of Experts, as Appointed by the Reparations Commission. Zentral-Verlag G. M. B. H., 1924, pp. 4,98,99.
  87. ↑ Anastasiadou, Irene (2011). Constructing Iron Europe: Transnationalism and Railways in the Interbellum, Amsterdam University Press, p. 134. ISBN 978-90-5260-392-6
  88. ↑ Comité International de Dachau (1978). Plate 282. tr. 137. ISBN 3-87490-528-4. Directive sent to all concentration camp commanders from SS-Gruppenführer Richard Glücks in 1942. 
  89. ↑ Shirer 1981, tr. 969, Affidavit (Hoess, Nuremberg).
  90. ↑ Modern History Sourcebook: Rudolf Höß, Commandant of Auschwitz: Testimony at Nuremburg, 1946 Accessed ngày 6 tháng 5 năm 2007
  91. 1 2 Arad 1987, tr. 120: Stangl trial testimony.
  92. ↑ Chris Webb (2014). Treblinka II. The Treblinka Death Camp: History, Biographies, Remembrance (Columbia University Press). tr. 28–29. ISBN 3838205464. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2015. 
  93. ↑ Arad 1987, tr. 31: Testimony of SS Scharführer Erich Fuchs in the Sobibór-Bolender trial, Düsseldorf.
  94. 1 2 McVay, Kenneth (1984). “The Construction of the Treblinka Extermination Camp”. Yad Vashem Studies, XVI. Jewish Virtual Library.org. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2013. 
  95. ↑ Statistical data: "Glossary of 2,077 Jewish towns in Poland" by Virtual Shtetl of the Museum of the History of the Polish Jews , as well as "Getta Żydowskie," by Gedeon, (tiếng Ba Lan) and "Ghetto List" by Michael Peters of ARC. Accessed ngày 8 tháng 6 năm 2014.
  96. 1 2 Sumler, David E. (ngày 1 tháng 1 năm 1973). A history of Europe in the twentieth century. Dorsey Press. tr. 250. ISBN 0-256-01421-3. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2013. 
  97. ↑ Ainsztein, Reuben (2008) [1974]. Jewish Resistance in Nazi-Occupied Eastern Europe (Google Books snippet view). University of Michigan (reprint). tr. 917. ISBN 0-236-15490-7. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2013. 
  98. ↑ Langowski, Jürgen (2013). “Der Gerstein-Bericht” [Gerstein Report by Obersturmführer Kurt Gerstein]. Dokumente zum Nationalsozialismus (bằng tiếng Đức). NS-Archiv. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2013. Original text of the Gerstein Report signed at Tübingen (Württemberg), Gartenstraße 24, den 4. Mai 1945. Gerstein betrayed the SS and sought to leak information about the Holocaust to the Allies.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  99. ↑ Shirer 1981, tr. 967–968: Affidavit ngày 5 tháng 4 năm 1946 (Hoess, Nuremberg).
  100. ↑ Klee 1988, tr. 244.
  101. 1 2 3 4 5 6 7 8 Rajzman 1945, U.S. Congress.
  102. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 102.
  103. ↑ Davies 1998, tr. 1004.
  104. ↑ Sterio, Milena (Winter 2012). “Katyn Forest Massacre: Of Genocide, State Secrets, and Secrecy”. Case Western Reserve Journal of International Law (Case Western Reserve University) 44 (3): 618–619. 
  105. ↑ International Katyn Commission (ngày 30 tháng 4 năm 1943). “Commission Findings”. Transcript, Smolensk ngày 30 tháng 4 năm 1943. Warsaw Uprising by Project InPosterum. Truy cập ngày 15 tháng 11 năm 2013. 
  106. ↑ Kużniar-Plota, Małgorzata (ngày 30 tháng 11 năm 2004). “Decision to commence investigation into Katyn Massacre”. Departmental Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation. Truy cập ngày 26 tháng 8 năm 2013. 
  107. ↑ Arad 1987, tr. 300–301.
  108. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 104–105.
  109. ↑ Wiernik 1945, chapt. 13.
  110. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 91.
  111. ↑ Gilbert, Martin (1987). The Holocaust: A History of the Jews of Europe During the Second World War. Henry Holt. ISBN 0-8050-0348-7. 
  112. ↑ Procknow, Gregory (2011). Recruiting and Training Genocidal Soldiers. Francis & Bernard Publishing. tr. 35. ISBN 0-9868374-0-7. 
  113. ↑ Arad 1987, tr. 21.
  114. ↑ Willenberg 1989, tr. 158.
  115. ↑ Arad 1987, tr. 45–46.
  116. ↑ Black, Peter (Spring 2011). “Foot Soldiers of the Final Solution: The Trawniki Training Camp and Operation Reinhard”. Holocaust and Genocide Studies (Oxford University Press) 25 (1): 7. doi:10.1093/hgs/dcr004. 
  117. ↑ Korherr, Richard (ngày 10 tháng 4 năm 1943). “Anweisung Himmler an Korherr”. Der Reichsführer-SS, Feld-Kommandostelle. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2014. 
  118. ↑ Himmler, Heinrich (2014). “"Special treatment" (Sonderbehandlung)”. Holocaust history.org. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2014. September 20th, 1939 telegram to Gestapo regional and subregional headquarters on the "basic principles of internal security during the war". 
  119. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 103.
  120. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 97.
  121. ↑ Steiner 1967, tr. 92–95.
  122. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 89–91.
  123. ↑ Steiner 1967, p. 105: "Those who were marked had a name in the language of the camp. They were called 'clepsydras' (water clocks)."
  124. 1 2 3 Archer, Noah S. và đồng nghiệp (2010). “Alphabetical Listing of [better known] Treblinka Survivors and Victims”. Death Camp Revolt. Holocaust Education & Archive Research Team H.E.A.R.T. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2013. 
  125. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 99.
  126. 1 2 Arad 1987, tr. 219.
  127. ↑ Kopówka, Edward (ngày 12 tháng 5 năm 2008). “Defiance and Uprising”. Treblinka. Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince [Museum of Struggle and Martyrdom at Treblinka]. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2013. 
  128. ↑ Arad 1987, tr. 273.
  129. ↑ Weinfeld 2013, tr. 41.
  130. ↑ Wiernik 1945, chapt. 11.
  131. ↑ Arad 1987, tr. 275.
  132. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 107–108.
  133. ↑ Young 2007.
  134. 1 2 Evans 2008, tr. 292.
  135. ↑ MAARIV (ngày 13 tháng 8 năm 2012). “Kalman Taigman, ocalały z Treblinki, nie żyje” [Kalman Taigman, survivor of Treblinka died]. Translation from Hebrew, Maariv Daily, ngày 8 tháng 8 năm 2012 (bằng tiếng Ba Lan). Erec Israel. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2014.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  136. 1 2 “Only 2 survivors remain from Treblinka”. Israel Jewish Scene. Associated Press. Ngày 11 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2013. 
  137. ↑ NIOD (2009). “Preparation – Sobibor Interviews”. NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies. 
  138. 1 2 3 4 5 6 Vanderwerff, Hans (ngày 22 tháng 7 năm 2009), Extermination camp Treblinka, The Holocaust: Lest we forget, Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 5 năm 2011, truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2014 
  139. ↑ “When God Went On Holiday: The BBC Tells The Story Of Treblinka”. The Inquisitr News. Ngày 14 tháng 8 năm 2012. tr. When God Went On Holiday: The BBC Tells The Story Of Treblinka. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2014. 
  140. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 111.
  141. ↑ Levy 2002, tr. 741–742.
  142. ↑ Evans 2008, tr. 293.
  143. ↑ Arad 1987, tr. 640.
  144. 1 2 3 4 5 6 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 112.
  145. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 28.
  146. 1 2 Sereny 2013, tr. 249.
  147. ↑ Evans 2008, tr. 294.
  148. 1 2 Arad 1987, tr. 87.
  149. 1 2 Chrostowski, Witold (2004), Extermination Camp Treblinka (Google Books search inside), London: Vallentine Mitchell, tr. 37, ISBN 0-85303-456-7, truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2013 
  150. ↑ Evans 2008, tr. 291.
  151. 1 2 3 4 Webb, Chris; Smart, Victor (2009). “The Removal of Dr Eberl and the Re-Organisation of the Camp – August 1942”. Treblinka Death Camp. H.E.A.R.T Holocaust Research Project.org. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2013. Source: Arad, Donat, Sereny et al. 
  152. ↑ Sereny 2013, tr. 98.
  153. 1 2 Sereny 2013, tr. 157.
  154. 1 2 Arad 1987, tr. 186.
  155. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 96.
  156. ↑ Robert S. Wistrich. Who's Who in Nazi Germany, pp. 295–296. Macmillan, 1982.
  157. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 90, section 2.
  158. ↑ Suchomel's lyrics in German: "Wir kennen nur das Wort des Kommandanten / und nur Gehorsamkeit und Pflicht / Wir wollen weiter, weiter leisten / bis daß das kleine Glück uns einmal winkt. Hurrah!" Von Brumlik, Micha (ngày 17 tháng 2 năm 1986). “Der zähe Schaum der Verdrängung”. Der Spiegel. Spiegel-Verlag Rudolf Augstein GmbH & Co. KG. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2015.  Webb, Chris (2007). “The Perpetrators Speak”. Belzec, Sobibor & Treblinka Death Camps. H.E.A.R.T HolocaustResearchProject.org. Truy cập ngày 30 tháng 10 năm 2013. 
  159. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 90.
  160. ↑ Arad 1987, tr. 371.
  161. ↑ Stein, Joel; Webb, Chris. “Meir Berliner – A Brave act of Resistance at Treblinka – Revolt & Resistance”. Treblinka. HolocaustResearchProject.org. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2013. 
  162. ↑ Stein, Joel; Webb, Chris. “Hershl Sperling - Personal Testimony of the Treblinka Death Camp”. Treblinka. HolocaustResearchProject.org. Truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2014. 
  163. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 86.
  164. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 49.
  165. ↑ Arad 1987, tr. 373–375.
  166. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 30, graph 1.
  167. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 402.
  168. ↑ Paweł Rytel-Andrianik (2010). “Kościoły Św.Trójcy”. Historia parafii Prostyń [History of Prostyń congregation] (bằng tiếng Ba Lan). Drohiczyn Learned Society. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2013.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  169. ↑ Grossman 1946, tr. 406.
  170. ↑ Grossman 1946, tr. 402.
  171. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 416,418.
  172. 1 2 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 117.
  173. ↑ Gideon; izrael.badacz.org; Bielawski, Krzysztof; Cywiński, Peter; Shalom, Yarek; Ciechomska, Anita; Płoszaj, Margaret; Rusiniak-Karwat, Martyn (2013) [2009]. “Miejsce Martyrologii Żydów w Treblince” [Place of Jewish martyrology at Treblinka]. Virtual Shtetl. POLIN Museum of the History of Polish Jews. Truy cập ngày 26 tháng 10 năm 2013. 
  174. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 118.
  175. ↑ Marcuse, Harold (tháng 2 năm 2010). “Holocaust Memorials: The Emergence of a Genre” (PDF file, direct download 26.3 MB). American Historical Review. tr. 35–36 of current PDF document. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2013. Beginning with the Buchenwald memorial and numerous designs for the Birkenau competition, and continuing with the Île de la Cité in Paris, Treblinka, and Yad Vashem near Jerusalem, such experiential spaces have become a hallmark of major Holocaust memorials. 
  176. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 121.
  177. ↑ Grossman 2005, tr. 434.
  178. ↑ Grossman 2005, tr. 457.
  179. ↑ Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 113: Ryszard Czarkowski, Cieniom Treblinki [To Shadows of Treblinka], Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej 1989. ISBN 83-11-07724-X; and Zdzisław Łukaszkiewicz, "Obóz zagłady Treblinka," in: Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, I, 1946, p. 142.
  180. ↑ Compiled by Dr S.D. Stein (ngày 2 tháng 2 năm 2000). “The Treblinka Extermination Camp” (Internet Archive). Source: German Crimes in Poland. Volume I. Published by the Central Commission for Investigation of German Crimes in Poland. Warsaw, 1946. HLSS Social Sciences. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2014. 
  181. ↑ Excerpts From Judgments (1968). “First Treblinka Trial”. Source: Donat, Alexander (1979), The Death Camp Treblinka: A Documentary, New York, pp. 296–316. Decision of the Düsseldorf County Court (AZ-LG Düsseldorf: II-931638, p. 49 ff.) in translation. Operation Reinhard: Treblinka Deportations. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014. 
  182. 1 2 Donat 1979, tr. 14.
  183. ↑ Ząbecki, Franciszek (1977). Wspomnienia dawne i nowe [Old and New Memories] (bằng tiếng Ba Lan). Warsaw: PAX. tr. 148. PB 7495/77. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2013. Book description with digitized text samples at Swistak.pl.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  184. ↑ Wiścicki, Tomasz (ngày 16 tháng 4 năm 2013). “Stacja tuż obok piekła. Treblinka w relacji Franciszka Ząbeckiego” [Train station to hell. Treblinka retold by Franciszek Ząbecki]. Muzeum Historii Polski (Museum of Polish history). Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2013. Source: Franciszek Ząbecki, "Wspomnienia dawne i nowe", Pax Publishing, Warsaw 1977 
  185. 1 2 S.J., C.L., Holocaust Research Project (2007). “Franciszek Zabecki – The Station Master at Treblinka. Eyewitness to the Revolt – ngày 2 tháng 8 năm 1943”. H.E.A.R.T. Holocaust Education & Archive Research Team. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2013. 
  186. ↑ Bet ha-mishpaṭ ha-meḥozi (Jerusalem) (1994). The trial of Adolf Eichmann: record of proceedings in the District Court of Jerusalem, Volume 5. tr. 2158. 
  187. ↑ Holocaust Education & Archive Research Team (2007). “Documents Related to the Treblinka Death Camp”. Holocaust Research Project.org. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2014. Bundesarchiv - Fahrplanordnung 567. 
  188. ↑ Grzesik, Julian (2011). “Holocaust – Zaglada Zydów (1939–1945)” (PDF). Liber Duo S.C. tr. 13. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2013. Source: Ząbecki, Franciszek, "Wspomnienia dawne i nowe", Warszawa 1977. s. 94–95 
  189. 1 2 Piotr Ząbecki (ngày 12 tháng 12 năm 2013). “Był skromnym człowiekiem” [He was a humble man]. Życie Siedleckie. tr. 21. 
  190. 1 2 Arad 1987, tr. 223.
  191. 1 2 Witte, Peter; Tyas, Stephen (Winter 2001). “A New Document on the Deportation and Murder of Jews during "Einsatz Reinhardt" 1942”. Holocaust and Genocide Studies (Oxford University Press) 15 (3): 472. doi:10.1093/hgs/15.3.468. 
  192. ↑ Grzegorz Mazur (2013). “The ZWZ-AK Bureau of Information and Propaganda”. Essays and Articles. Polish Home Army Ex-Servicemen Association, London Branch. Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2013. 
  193. ↑ Snyder 2012, note 53.
  194. 1 2 Roca, Xavier (2010). “Comparative Efficacy of the Extermination Methods in Auschwitz and Operation Reinhard” (PDF). Revista HMiC, vol. VIII. Barcelona: Departament d'Història Moderna i Contemporània de la UAB. p. 202 (4/15 in current document). ISSN 1696-4403. Direct download, 188 KB. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2014. 
  195. ↑ Sereny 2013, tr. 12.
  196. ↑ Snyder 2012, tr. 408.
  197. ↑ Kenneth McVay, Yad Vashem. “The "Final Solution"”. Operation Reinhard: Extermination Camps of Belzec, Sobibor and Treblinka. The Jewish Virtual Library. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2014. The total number of victims killed in Treblinka was 850,000 (Yitzhak Arad, Treblinka, Hell and Revolt, Tel Aviv, 1983, pp 261-265.) 
  198. ↑ “Treblinka”. Yad Vashem. Truy cập ngày 8 tháng 7 năm 2014. 
  199. ↑ Grossman 2005, tr. 550.
  200. ↑ Sereny 2013, tr. 372.
  201. ↑ Sereny 2013, tr. 11.
  202. ↑ Evans 2008, tr. 747–748.
  203. 1 2 “About Simon Wiesenthal”. Simon Wiesenthal Center. 2013. Section 11. Truy cập ngày 17 tháng 11 năm 2013. 
  204. ↑ Hartmann, Ralph (2010). “Der Alibiprozeß”. Den Aufsatz kommentieren (bằng tiếng Đức). Ossietzky 9/2010. Truy cập ngày 19 tháng 11 năm 2013.  Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (link)
  205. ↑ Rückerl 1972, tr. 132.
  206. ↑ Various authors (2005). “Treblinka Trials”. ARC, Treblinka Camp History. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2013. Sources: Robin O'Neil, Thomas Blatt, Tom Teicholz, G. Reitlinger, Gitta Sereny. 
  207. 1 2 3 4 5 6 S.J., H.E.A.R.T 2007, Trials.
  208. 1 2 Sereny 2013, tr. 354.
  209. ↑ “Procesy zbrodniarzy [Trials of war criminals] 1946–1948”. Wykaz sądzonych członków załogi KL Lublin/Majdanek [Majdanek staff put on trial]. KL Lublin. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2013. 
  210. 1 2 3 Kopówka & Rytel-Andrianik 2011, tr. 116.
  211. ↑ Ronen, Gil (ngày 30 tháng 3 năm 2014). “Archaeologists Find Treblinka Gas Chambers”. Israel National News.com. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2014. 
  212. ↑ Sturdy Colls, Caroline (ngày 22 tháng 1 năm 2012). “Treblinka: Revealing the hidden graves of the Holocaust”. BBC News Magazine. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2013. 
  213. ↑ Waldemar Oszczęda (2008). “Jak to z opoczyńskimi "skarbami" było” [How it was, with the Opoczno treasures]. B. & Wł. Baranowski, J. Koloński – "Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce", PAN, 1970. Opoczno.Republika.pl. Truy cập ngày 14 tháng 4 năm 2014. 
  214. ↑ Dr Paweł Budziński (ngày 22 tháng 12 năm 2009). “Towarzystwo Akcyjne Dziewulski i Lange”. "Z rozwoju przemysłu ceramicznego. Dwie fabryki Tow. Akc. Dziewulski i Lange." Świat, nr 1/1908. Tygodnik Opoczyński TOP nr 51 (650) weekly. Truy cập ngày 14 tháng 4 năm 2014. 
  215. ↑ Boyle, Alan (ngày 29 tháng 3 năm 2014). “Archaeologists Delicately Dig Up Nazi Death Camp Secrets at Treblinka”. NBC. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2014. 
  216. ↑ Treblinka: Hitler's Killing Machine: Excavating a Secret Gas Chamber (YouTube video, 4.52 phút). Smithsonian Channel. Ngày 25 tháng 3 năm 2014. 
  217. ↑ Pappas, Stephanie (ngày 31 tháng 3 năm 2014). “First Excavation Of Nazi Death Camp Treblinka Reveals New Horrors”. The Huffington Post. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2014. 
  218. ↑ J.S.K. (ngày 23 tháng 4 năm 2009). “Marsz Żywych w Treblince”. Aktualności. Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2014. 
  219. ↑ MWiMT (ngày 29 tháng 4 năm 2009). “13. Marsz Żywych”. 16-26 kwietnia około 4 tysięcy młodych Żydów z różnych krajów świata odwiedziło Treblinkę. Muzeum Walki i Męczeństwa Treblinka. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2014. 
  220. ↑ Sławomir Tomaszewski (ngày 27 tháng 4 năm 2014). “Marsz Żywych w Treblince” [March of the Living in Treblinka]. Sokołów Podlaski. Życie Siedleckie.pl. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2014. 
  221. ↑ Blatt 2000, tr. 3, 92.
  222. ↑ Blatt 2000, tr. 10.
  223. 1 2 Blatt 2000, tr. 14.
  224. ↑ Blatt 2000, tr. 19.
  225. ↑ Chodzko, Mieczyslaw (2010). Évadé de Treblinka. Editions Le Manuscrit. tr. 215–216. ISBN 2-304-23223-X. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2013. 
  226. ↑ Various authors. “Excerpts from testimonies of Nazi SS-men at Treblinka: Stangl, Mentz, Franz & Matthes”. Jewish Virtual Library. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2013. Source: Yitzhak Arad 1987; E. Klee, W. Dressen, V. Riess 1988 (The Good Old Days) 
  227. ↑ Arad 1987, tr. 121.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Trại hủy diệt Treblinka //nla.gov.au/anbd.aut-an49287901 http://www.amazon.ca/The-Rise-Fall-Third-Reich/dp/... http://www.amazon.ca/dp/0805250085 http://www.raco.cat/index.php/HMiC/article/downloa... http://www.cympm.com/treblinka.html http://dl.dropbox.com/u/47875651/TheHellOfTreblink... http://echomatkibozejniepokalaniepoczetej.com/embn... http://www.huffingtonpost.com/2014/03/31/nazi-deat... http://www.inquisitr.com/301237/when-god-went-on-h... http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/1...